|
| Ostatnie • Działy • Obiekty • Autorzy • Źródła • Historia |
Ulica Wałowa i jej podziały "W skutek budowy fortecy wokół miasta (1828-1872), która nb. usunęła niektóre powstałe już ulice, powstała wzdłuż wałów fortecznych "ul. Wałowa". Sięgała ona od Warty w okół miasta prawobrzeżnego linją Podwala, przechodziła na lewy brzeg Warty przy Grobli i szła śladem dzisiejszych wałów wewnętrznych, t. j. wałów Kazimierza Wielkiego, Jagiełły, Jagiellończyka, Zygmunta Augusta, Jana III, Kościuszki i Księcia Józefa do Warty. Na wielkiej tej linji zabudowania były nieliczne. Bądź co bądź już w r. 1870 próbował Magistrat podzielić ul. Wałową, zamiaru wszakże nie przeprowadził. Dopiero w r. 1884 wyodrębniono z niej część od bramy Rycerskiej do bramy Królewskiej, nazywając "ulicą Górną Wałową" odcinek od ul. dzisiejszej Cieszkowskiego do ul. Wjazdowej, a "ul. Dolną Wałową" odcinek od dzisiejszej ul. Wjazdowej do ul. Franciszka Ratajczaka. Tak pozostało aż do zniesienia fortyfikacji, rozpoczętego w r. 1892 a intenzywnie prowadzonego do od r. 1902. Od r. 1905 poczęto już przygotowywać nazwy, i to dla małych odcinków. W roku tym przyjęto nasamprzód nazwy dla zewnętrznego nowo stworzonego pasa ulic. Nazwy ulic tych nosiły końcówkę "Ring" (Burggrafenring itp.). Nazwy odcinków dawnej ulicy Wałowej, obecnie zmodernizowanej, ogłoszono w r. 1908 wraz z niektóremi innemi powstałemi na terenach pofortecznych. Nazwy pasa wewnętrznego nosiły końcówkę "Wall" (Hersewall itp.). Ulicę Dolną Wałową przezwano "Niederwall" a "Górną Wałową" "Oberwall". Nie zmieniono "ulicy Wałowej" prawobrzeżnej. Władze polskie oba pasy określiły mianem "wałów", mianując je według najważniejszych osób historycznych, zwłaszcza królów, a place według wydarzeń historycznych. Tak otrzymano na południu, przy Warcie, plac Zjednoczenia, potem wały Kazimierza Wielkiego, wały Jagiełły równolegle z wałami Królowej Jadwigi, wały Warneńczyka równolegle z wałami Jagiellończyka, Wały Zygm. Starego równolegle z wałami Zygm. Augusta, wały Wazów równolegle z wałami Batorego i wałami Jana III, wały Leszczyńskiego równolegle z wałami Kościuszki, pl. Niepodległości i wały Księcia Józefa." Wały Królewskie (1908 - 14.11.1919) Dzisiejsze Henryka Wieniawskiego i Niepodległości (odcinek od Karola Libelta do Św. Marcin). "Wały Batorego zwały się razem z Wałami Wazów od r. 1908 "Königsring"." Wały Batorego (15.11.1919 - 1939) Odcinek dzisiejszej al. Niepodległości między ulicami Karola Libelta i Św. Marcin. "(Nowe MIasto, pas poforteczny, zachód. Od ul. Wjazdowej do ul. Libelta, przy Zamku, Teatrze i Urzędzie Ziemskim) [...] Nazwę polską otrzymały 15. 11. 1919." "Stefan Batory, król polski 1576-1586, jedna z najwspanialszych i najsilniejszych postaci królewskich. Pochodził z walecznej rodziny węgierskiej i był księciem siedmiogrodzkim. Uśmierzył bunt miasta Gdańska, zwyciężył w sławnym pochodzie Iwana Groźnego księcia moskiewskiego, zabierając Płock i Inflanty. Pilnował praworządności w kraju, założył w r. 1578 trybunał koronny. Wielki wódz, wzorowy żołnierz, pan silnej ręki, energiczny i mądry władca, najwybitniejszy polski król elekcyjny." Wały Jagiellończyka (15.11.1919 - 1939) Fragment dzisiejszej ul. Tadeusza Kościuszki między ulicami Półwiejską i Ratajczaka. "(Nowe Miasto, pas poforteczny, południe. Od ul. Półwiejskiej do ul. Franciszka Ratajczaka - wały wewnętrzne). Należały dawniej do ul. Wałowej. W r. 1908 nazwane "Wałem Glomana" (Glomannwall). Od 15. 11. 1919 zwą się "Wałami Jagiellończyka"." "Kazimierz Jagiellończyk, król polski 1444-1492, młodszy syn Władysława Jagiełły. Pobił zakon krzyżacki i dokończył dzieła ojca swego, zabierając Pomorze a pozostawiając Krzyżakom jedynie Prusy Książęce tytułem lenna. Dzięki uzyskaniu dojścia do morz ożywił się w wysokiej mierze ruch handlowy w Polsce. Przeciw wpływom możnowładców szukał oparcia o szlachtę, której nadał przywileje, stanowiące podstawę późniejszej wielkiej władzy szlachty. Był gorliwym opiekunem nauk. Miasta rozwijały się wspaniale. Znaczenie Jagiellonów dosięgło za Kazimierza zenitu. Syn jego został powołany na tron węgierski i czeski." Wały Jagiełły (15.11.1919 - 1939) Dzisiejsza ul. Krakowska. "(Śródmieście, pas poforteczny, południe. Od ul. Półwiejskiej do b. bramy Dębińskiej - ul. Raczyńskich. Pas wewnętrzny). Stanowią częśc dawnej ul. Wałowej. Nazwane zostały "wałem Karmelickim" (Karmeliterwall) w r. 1908. Od 15. 11. 1919 obowiązuje nazwa "wały Jagiełły"." "Władysław Jagiełło urodził się w r. 1349, umarł w r. 1434. Od 1377 wielki książe litewski, 1386-1434 król polski. Żeniąc się 1386 z Jadwigą królową polską, przyjął chrzest, a za nim Litwa złączona z Polską. Unja polsko-litewska była dziełem kulturalnem i politycznem olbrzymiej wagi. Polska odzyskała 1387 Ruś Czerwoną. Jagiełło pobił 1410 w przesławnej bitwie pod Grunwaldem Krzyżaków, niszcząc ich potęgę, nie wykorzystał jednakże zwycięstwa. Rozszerzył i odnowił 1400 uniwersytet Krakowski. Był rządcą kraju szczęśliwym, bardzo życzliwym dla miast; Poznań cieszył się wielką jego opieką." Wały Jana III (15.11.1919 - 1939) Odcinek dzisiejszej ul. Tadeusza Kościuszki od ul. Karola Libelta do ul. Św. Marcin. "(Nowe Maasto, pas poforteczny, zachód. Od ul. Wjazdowej do ul. Cieszkowskiego. Wały wewnętrzne. Między Zamkiem a t. zw. Intendenturą, przy kościele św. Pawła). Należały do dawnej ul. Wałowej. W r. 1884 nazwane "ul. Górną Wałową", w r. 1908 "Wałem Górnym" (Oberwall). Od 15. 11. 1919 obowiązuje nazwa "Wały Jana III"." "Jan III Sobieski urodził się 1629 r. w Olesku (woj. ruskiem), umarł 1696 r. w Wilanowie, wybrany królem polskim panował 1674-1696. Służył chlubnie przez długie lata w wojsku Rzeczypospolitej i osiągnął buławę hetmańską, wsławiając się w walkach z Tatarami, Kozakami i Turkami. Zwyciężył w słynnej bitwie pod Chocimem 1672. Zasłużonego hetmana wybrała szlachta 1674 królem. Niestrudzenie walczył nadal na wschodzie i zmusił Turków do zawarcia pokoju. Turcy ruszyli przeciw cesarzowi niemieckiemu i stanęli pod Wiedniem. Wówczas w obronie chrześcijaństwa pobiegł Sobieski na pomoc i pobił Turków, wyzwalając Wiedeń. W ostatnich latach panowania nie miał już dawnego powodzenia. Sobieski umocnił sławę rycerstwa polskiego." Wały Kazimierza Wielkiego (15.11.1919 - 1939) Dzisiejsza ul. Kazimierza Wielkiego. "(Śródmieście, pas poforteczny, południe. Od placu Zjednoczenia do b. bramy Dębińskiej - ul. Raczyńskich). Należały do dawnej ul. Wałowej. W r. 1908 nazwane "wałem Bernardyńskim" (Bernhardinerwall). Od 15. 11. 1919 obowiązuje nazwa "wały Kazimierza Wielkiego"." "Kazimierz Wielki urodził się 1310 r., umarł 1370 r., panował 1333-1370. Długi okres panowania Kazimierza był świetną epoką rozwoju pokojowego Polski. Wojen unikał, załatwiał spory zwykle w drodze układów. Ufundował natomiast dobrobyt i wewnętrzną potęgę kraju. Za czasów jego powstały przy poparciu królewskim liczne miasta autonomiczne, rękodzielnictwo rozkrzewiło się w miastach. Do wyludnionego kraju sprowadzał kolonistów zagranicznych, przyjął wiele żydów. Sławna była jego sprawiedliwość w obronie interesów kmieci. Stworzył pierwszy wielki zbiór praw polskich (Statut wiślicki), założył 1364 uniwersytet krakowski, popierał pracę i naukę i stwarzał żyzną dla nich atmosferę pokoju. (Samo miasto Poznań było zresztą w niełasce królewskiej). Był ostatnim z królów polskich z rodziny Piastów. Wały Kościuszki (15.11.1919 - 1939) Dzisiejszy fragment ul. Tadeusza Kościuszki od ul. Karola Libelta do ul. Księcia Józefa. "(Nowe Miasto, pas poforteczny, zachód. Od. ul. Cieszkowskiego do placu Niepodległości. Wały wewnętrzne. Przy koszarach). Należały do dawnej ul. Wałowej. W r. 1908 nazwane "wałem Hersego" (od ul. Cieszkowskiego do ul. Solnej) i "wałem Muellera" (na północ od ul. Solnej). Dnia 15. 11. 1919 złączone pod nazwą "wały Kościuszki"." Tadeusz Kościuszko urodził się w r. 1746 w pobliżu Brześcia Litewskiego, umarł w roku 1817 w Solurze w Szwajcarji. Nieśmiertelny naczelnik narodu polskiego, wódz powstania 1794 r., reformator społeczny, dobroczyńca. Dosłużywszy się stopnia kapitana w wojsku polskiem, nie znalazł dalej stanowiska w kraju i pojechał do Ameryki, gdzie w wojnie o niepodległość wsławił się dzielnością niepospolitą. Wróciwszy w r. 1784 do kraju, powołany został 1789 do wojska narodowego w randze generał-major. W wojnie z Rosją pozyskał sobie serce narodu. 1792 poszedł na emigrację, lecz na wieść o powstaniu Madalińskiego wrócił do Polski i obwołany został naczelnikiem narodu w Krakowie (24. marca 1794). Prowadził powstanie, aż w bitwie pod Maciejowicami ranny dostał się do niewoli. Po uwolnieniu poszedł poraz wtóry do Ameryki. 1798 wrócił do Europy, nie dowierzając wszakże Napoleonowi nie walczył w legjonach. Mieszkał potem w Szwajcarji." Wały Królowej Jadwigi (15.11.1919 - 1939) Dzisiejszy fragment ul. Królowej Jadwigi między ulicami Półwiejską i Strzelecką. (Śródmieście, pas poforteczny, południe, od Górnej Wildy do Drogi Dębińskiej. Pas zewnętrzny. Przy błoniach Wildeckich). Powstały w r. 1905 i nazwane zostały "Burggrafenring". Od 15. 11. 1919 obowiązuje nazwa "Wały Królowej Jadwigi"." Jadwiga, królowa polska, była córką Ludwika węgierskiego. Dziedzicząc po Ludwiku tron polski oddała rękę swą Władysławowi Jagielle dla połączenia Litwy z Polską i wprowadzenia religii chrześcijańskiej na Litwie. Z wielką zasługą tą cywilizacyjna Jadwiga łączyła tak liczne cnoty, że uwielbiana była przez cały naród. Umarła w r. 1399." za: "Nazwy ulic w Poznaniu" Zygmunt Zalewski, Poznań 1926 oraz http://sip.geopoz.pl |
| © 2010-2018 wieczorkiewicz.org • Obrazów: 445 • Obiektów: 413 • Autorów: 80 • Źródeł: 14 |
|
Witam w galerii dawnego Poznania!
Od pewnego czasu pasjonuję się historią Poznania, a zwłaszcza tym jak wyglądał dawniej, stąd pomysł stworzenia niniejszej strony, której zadaniem jest przedstawienie w sposób chronologiczny wyglądu tego miasta.
Jeśli posiadasz w swojej kolekcji fotografie, pocztówki, albumy lub książki dokumentujące wygląd Poznania zachęcam do skontaktowania się i współpracy przy rozbudowie galerii.
Dziękuję niżej wymienionym osobom za szczególny wkład w rozwój niniejszej strony:
Paweł Jan Wieczorkiewicz |